This website uses cookies for statistical, advertising and functional purposes. This will help us to adjust the site individually to your needs. Everyone can accept the cookie files or can switch them off in the browser, to discontinue collection of information Learn more Close this strip
Klinika Okulistyczna OFTALMIKA
ul. Modrzewiowa 15, 85-631 Bydgoszcz
rejestracja@oftalmika.pl
pn.- pt. 08:00 - 18:00
AMD (Age Related Macular Degeneration) jest chorobą, która dotyczy obszaru na dnie oka zwanego plamką żółtą. Plamka odpowiada za widzenie centralne, które potrzebne jest do wykonywania codziennych czynności, jak np. czytanie, rozpoznawanie twarzy czy znaków drogowych. AMD jest jedną z najczęstszych przyczyn ślepoty osób dorosłych na świecie.
Ujawnia się ok. 50-60 r. ż., a po 70 r. ż. prawie 30% osób jest dotkniętych tą chorobą. Zwykle zmiany dotyczą obu oczu, choć nie muszą pojawiać się jednocześnie i ich zaawansowanie może być różne.
Wyróżniamy dwie postacie zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem: suchą oraz wysiękową.
Postać sucha (zanikowa) to 90% przypadków. Jest łagodniejszym typem AMD i cechuje się powolnym postępem choroby. Pogorszenie ostrości wzroku następuje stopniowo, w ciągu miesięcy lub lat. Zmiany zachodzące w plamce w tej postaci mają charakter przede wszystkim zanikowy. Obumierają komórki odpowiedzialne za prawidłowe odbieranie wrażeń wzrokowych (fotoreceptory) oraz funkcjonowanie siatkówki (komórki nabłonka barwnikowego i choriokapilary). Stopniowo dochodzi do utraty widzenia centralnego.
W początkowym stadium choroby na dnie oka pojawiają się tzw. druzy – drobne złogi. W stadium zaawansowanym dochodzi do rozległych zaników siatkówkowo-naczyniówkowych (tzw. zanik geograficzny).
Postać wysiękowa (mokra, neowaskularna) to ok. 10% przypadków. Ma zwykle ciężki przebieg, a znaczna utrata widzenia może nastąpić nawet w ciągu kilku dni. Jej istotą jest powstawanie nieprawidłowych naczyń w okolicy plamki, które tworzą tzw. błonę podsiatkówkową (neowaskularną). Na dnie pojawiają się przesięki i krwotoki. W końcowym stadium może dojść do powstania blizny i trwałego uszkodzenia siatkówki.
Zapraszamy do obejrzenia krótkiego filmiku, który ułatwi nam zrozumienie, na czym polega postać wysiękowa zwyrodnienia plamki żółtej (AMD), jak się rozwija ta choroba i na czym polega jej leczenie.
Pogorszenie widzenia – zauważalne zwłaszcza przy czytaniu, litery są zamazane i niewyraźne. Zniekształcenia obrazu – tzw. metamorfopsje, powiększenie lub pomniejszenie obrazu, krzywienie linii prostych, mroczek centralny – ciemna plama w centrum pola widzenia, obniżone poczucie kontrastu i widzenia barwnego – oglądane kolory są słabiej wysycone.
Do wykrycia wczesnych objawów AMD oraz samokontroli wykorzystywany jest tzw. test AMSLERA – kwadrat o boku 10 cm z krateczkami. Badanie przeprowadza się regularnie dla każdego oka osobno, w okularach do bliży. Zauważalne są zniekształcenia linii, ciemna plama w centrum. Test Amslera pozwala w warunkach domowych wykryć chorobę i śledzić jej postęp.
Test AMSLERA można pobrać TU. Warto pamiętać by wykonać go regularnie, co 6 miesięcy.
Aby dokładnie ocenić stan siatkówki, konieczne jest rozszerzenie źrenicy. Wiąże się to z trwającym 2-3 godziny pogorszeniem ostrości wzroku i ograniczeniem możliwości prowadzenia pojazdów.
ANGIOGRAFIA FLUORESCEINOWA (AF) – badanie polegające na wypełnieniu naczyń krwionośnych fluoryzującym (świecącym) kontrastem pozwalającym na zobrazowanie unaczynienia dna oka. Po dożylnym podaniu pacjentowi fluoresceiny, okulista wykonuje serię zdjęć dna oka. Fluoresceina, widoczna kolejno w naczyniach tętniczych, żylnych i włosowatych siatkówki, uwidocznia wszystkie uszkodzenia oraz nowo powstałe naczynia pochodzące z siatkówki i naczyniówki.
Maksymalny czas badania wynosi 1-2 godziny.
W przypadku angiografii fluoresceinowej zakładane jest wkłucie do żyły podłokciowej. Po podaniu fluoresceiny mogą pojawić się przejściowe nudności, a u osób uczulonych na jodowe preparaty kontrastujące można spodziewać się wystąpienia poważniejszych reakcji alergicznych. Po badaniu skóra przejściowo zabarwia się na kolor żółty.
OPTYCZNA KOHERENTNA TOMOGRAFIA (OCT)
Spektralna Optyczna Koherentna Tomografia (SOCT) – sposób diagnostyki plamki, pozwalający na wykrycie nawet niewielkich zmian, które nie są jeszcze widoczne w angiografii fluoresceinowej. W całkowicie nieinwazyjnym, bezbolesnym badaniu wykorzystywana jest metoda spektralnej tomografii optycznej.
OCT jest jedną z metod diagnostycznych, wykorzystujących skaning optyczny. Analiza współczynnika odbicia światła od poszczególnych warstw siatkówki daje możliwość bardzo wczesnego wykrycia błony podsiatkówkowej i monitorowania leczenia. Badanie SOCT nie wiąże się z podawaniem jakichkolwiek leków i ryzykiem wystąpienia reakcji niepożądanych.
Angio-OCT jest jedną z najnowocześniejszych metod wczesnego wykrywania wysiękowej postaci AMD i przewidywania skuteczności leczenia anty-VEGF.
Wykonywane badanie angio-OCT jest badaniem nieinwazyjnym, bezbolesnym, bazującym na tym samym co zwykłe SOCT systemie działania, ale wzbogaconym o możliwość wizualizacji wewnętrznych warstw anatomicznych siatkówki, system usuwania artefaktów w obrazie 3D OCT oraz system korzystający z najbardziej zaawansowanych technologii komputerowych, umożliwiających przetwarzanie danych w czasie kilku sekund.
To krótkie badanie pozwoli na dokładną ocenę budowy siatkówki w sposób szybki i całkowicie bezpieczny, bez użycia żadnych dodatkowych leków czy środków kontrastujących.
Iniekcje doszklistkowe leków hamujących rozrost naczyń są najnowszą i najskuteczniejszą metodą leczenia wysiękowej postaci zwyrodnienia plamki żółtej związanej z wiekiem (AMD) oraz innych chorób plamki, w których dochodzi do powstania nieprawidłowych naczyń krwionośnych.
Pierwszym zarejestrowanym lekiem tego typu jest pegaptanib (Macugen), drugim ranibizumab (Lucentis), a trzeci to aflibercept (Eylea).
Wszystkie działają na podobnej zasadzie poprzez blokowanie substancji stymulujących wzrost śródbłonka naczyń.
Badania potwierdzają, że podawanie Lucentisu co 4 tygodnie u znacznej części pacjentów powoduje poprawę widzenia we wszystkich rodzajach neowaskularyzacji podsiatkówkowej w AMD.
Lek Eylea podaje się w zastrzykach do wnętrza oka, początkowo co 4 tygodnie, a po pierwszych trzech miesiącach co 8 tygodni. W drugim roku leczenia możliwe jest zmniejszenie częstości podawania leku do jednej iniekcji na kwartał. Takie stosowanie preparatu Eylea pozwala na zachowanie widzenia u ponad 90% pacjentów, a u 30% dochodzi do znacznej poprawy ostrości wzroku. W porównaniu z dotychczas stosowanymi w leczeniu AMD preparatami, niewątpliwą zaletą leku Eylea jest możliwość rzadszych iniekcji do wnętrza oka (co 8 tygodni), przy utrzymaniu podobnej skuteczności.
W Klinice Okulistycznej OFTALMIKA wprowadziliśmy nowe leczenie postaci wysiękowej AMD innowacyjnym preparatem Beovu® (brolucizumab). Zaletą tego innowacyjnego preparatu jest to, że już od pierwszej dawki zatrzymuje postęp choroby – zmnie
jsza zmiany neowaskularne, spowalnia wzrost komórek śródbłonka i redukuje przepuszczalność naczyń krwionośnych.
Brolucizumab to cząsteczki nowej generacji, podawane do wnętrza ciała szklistego oka w prostym zabiegu ambulatoryjnym. Beovu® hamuje aktywację receptorów VEGF (białka, którego nadmiar powoduje wzrost naczyń krwionośnych). Ograniczając płyn w siatkówce, poprawia widzenie i pomaga w zachowaniu wzroku jak najdłużej.
Preparat Beovu® zapewnia utrzymanie prawidłowych parametrów anatomicznych siatkówki przy mniejszej liczbie iniekcji leku. Innowacyjna molekuła anty-VEGF umożliwiła wprowadzenie nowego sposobu dawkowania. Pierwsze 3 dawki leku, które są częścią pierwszego etapu nasycania, podawane są w miesięcznych odstępach. Następnie preparat podawany jest już tylko raz na 3 miesiące, co przekłada się na większy komfort i bezpieczeństwo pacjentów.
Preparaty Eylea lub Beovu® podawane są w zastrzykach do wnętrza oka w warunkach sali operacyjnej.
Przez trzy dni poprzedzające podanie leku pacjenci powinni stosować krople antybiotykowe (4 x dziennie) do obu oczu. Tuż przed iniekcją do oka wpuszczane są krople rozszerzające źrenicę oraz krople znieczulające. Podanie leku trwa około 5 minut. Pacjent wraca do domu z opatrunkiem na oku po zastrzyku, z zaleceniem pozostawienia opatrunku ocznego do dnia następnego i podawania kropli antybiotykowych do oka 4 x dziennie, przez cztery kolejne dni po zabiegu.
Suplementy diety w AMD
Profilaktyka witaminowa opóźnia rozwój choroby w przypadku regularnego stosowania.
Luteina i zeaksantyna
Luteina i zeaksantyna to jedyne substancje antyoksydacyjne wykryte w plamce oka ludzkiego. Budują one barwnik żółty siatkówki – stąd nazwa plamka żółta. Mają one bardzo silne właściwości antyoksydacyjne; są to filtry światła niebieskiego.
Witaminy
Witamina C – silny antyoksydant w środowisku wodnym, biorący udział w odbudowywaniu witaminy E.
Witamina E – bardzo silny antyoksydant w środowisku tłuszczowym, odpowiadający za ochronę wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (WNKT) błon komórkowych fotoreceptorów.
Witamina A – jej obecność w suplementach diety jest dość kontrowersyjna; aktualnie nieobecna w podstawowej suplementacji. W nadmiarze może być szkodliwa, ponieważ stanowi element budulcowy dla lipofuscyny, tworzącej druzy. Beta-karoten (prowitamina A) nie powinien być stosowany przez nałogowych palaczy tytoniu.
Minerały
Cynk – koenzym enzymu dysmutazy ponadtlenkowej (enzym antyoksydacyjny).
Selen – odgrywa istotną rolę w procesach metabolicznych komórek, ale jego nadmierna suplementacja może być niebezpieczna, ponieważ pierwiastek ten w nadmiarze wykazuje działanie prooksydacyjne, zamiast zamierzonego antyoksydacyjnego.
Miedź – niezbędny składnik wielu układów enzymatycznych biorących udział w procesach antyoksydacyjnych. Rola tego minerału nie jest do końca poznana.
Mangan – jego rola nie jest jeszcze dokładnie poznana.
DHA – kwas dokozaheksaenowy pełniący rolę budulcową. Ponad 50% wolnych WNKT obecnych w błonach komórkowych czopków i pręcików stanowi właśnie DHA.
Posiada właściwości ochronne – zmniejsza obszar uszkodzenia siatkówki w przebiegu niedokrwienia i niedotlenienia, stanowi ochronę antyoksydacyjną, przyspiesza eliminację resztek lipidowych z nabłonka barwnikowego siatkówki, a tym samym zmniejsza ilość odkładanej lipofuscyny.
EPA – kwas eikozapentaenowy poprawia funkcje śródbłonka naczyń oraz ma działanie przeciwzapalne w obrębie śródbłonka naczyń. Posiada właściwości hamujące rozpoczęcie angiogenezy.
Resweratrol – ostatnie doniesienia sugerują korzystny wpływ na hamowanie rozwoju wysiękowego AMD.
Wiele różnych badań wykazuje, że zarówno witaminy, jak i inne antyoksydanty (w tym kwasy omega-3) są lepiej przyswajalne z pożywienia (zielone warzywa, marchew, jaja, ryby morskie) niż podawane w formie suplementu. Wynika to z tego, że większość z nich wymaga aktywnego transportu z przewodu pokarmowego, który dotyczy tylko związków zawartych w pożywieniu.
Im człowiek starszy, tym słabsze jest wchłanianie w jelitach. W wieku 75 lat tylko 20-30% antyoksydantów w suplementach i 50-60% antyoksydantów zawartych w pożywieniu wchłania się ze zdrowego przewodu pokarmowego. U chorujących na nieżyty żołądka i jelit procent ten może być kilkakrotnie niższy. Nadmierna suplementacja natomiast ma niekorzystny wpływ na pracę wątroby i trzustki.
W zdrowych oczach suplementacja niestety nie zapobiega powstaniu AMD.
Utrata wzroku w przebiegu AMD powoduje trudności w wykonywaniu podstawowych czynności życiowych, upośledzenie funkcjonowania w środowisku, uczucie smutku, izolacji, utraty niezależności i w końcu samorezygnacji.
Istnieją następujące metody rehabilitacji w AMD:
Rozróżniamy następujące pomoce optyczne do dali:
Monokulary oparte są na konstrukcji lunety Galileusza (powiększenie do 4 x) lub lunety Keplera (powiększenie do 10 x). Mogą być mocowane do oprawek lub trzymane w dłoni (kłopotliwe przy drżeniu rąk). Służą przede wszystkim do oglądania telewizji, na ulicy, na wycieczce. Można użyć ponadto nakładek do bliży (powiększenie do 30 x), co daje 3-5 liter w polu widzenia.
Lornetki są również oparte na konstrukcji lupy Galileusza (powiększenie 1,8 do 4 x).
Okulary lornetkowe to jedna lub dwie lunety w klasycznych oprawach, uwzględniające korekcję własną (robione na zamówienie). Stosowane są nakładki do bliży (powiększenie do 6,6 x). Wadą jest ich wielkość, masa oraz stosunkowo małe powiększenie do dali.
Pomoce optyczne do bliży to przede wszystkim lupy, których używać można razem z pomocami obuocznymi. Dają powiększenie do 5 x, a w postaci układu soczewek do 20 x. Należy pamiętać, że im większe powiększenie, tym mniejsza średnica lupy, pole widzenia i dystans obserwacji.
Telefony
Produkowane dziś nowoczesne telefony komórkowe są zminiaturyzowane, delikatne i nieporęczne. Mają tysiące funkcji, w większości zupełnie niepotrzebnych. Dlatego właśnie dla osób słabowidzących i dla seniorów stworzony został telefon komórkowy Big Easy 2.
Główne zalety telefonu Big Easy2:
Najbardziej istotną funkcją dla seniorów jest wbudowany system bezpieczeństwa, który aktywować można przyciskając dłużej jeden z trzech głównych klawiszy. Telefon wtedy automatycznie wyśle wiadomość tekstową SMS do trzech, wcześniej zdefiniowanych osób, z prośbą o pilne oddzwonienie.
UWAGA! Gdy tylko ktoś do nas zadzwoni, a funkcja alarmu będzie aktywowana, telefon sam – automatycznie – odbierze połączenie i przełączy rozmowę na tryb głośnomówiący. Istnieje możliwość zaprogramowania trzech numerów bezpośrednich na klawiszach telefonu. Numer telefonu alarmowego 112 może być wybierany bez karty SIM.
MyReader jest pierwszym na świecie powiększalnikiem z automatycznym czytnikiem.
Jego unikalność polega na tym, że skanuje i zapisuje on całe strony, przed pokazaniem ich użytkownikowi na ekranie.
Więcej informacji na temat pomoce optyczne dla osób słabowidzących tu.
Opracowanie przygotowane na podstawie tekstów internetowych: www.amd.org.pl
W Klinice Okulistycznej OFTALMIKA wszystkie zabiegi są wykonywane z uwzględnieniem wymaganych zasad bezpieczeństwa. Zapoznaj się procedurami, które dodatkowo wprowadziliśmy w związku z COVID-19. Możesz o tym przeczytać, klikając TU.