tel. +48 570 555 655

ul. Modrzewiowa 15, 85-631 Bydgoszcz

rejestracja@oftalmika.pl

Czcionka-+=

Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (AMD)

AMD (z ang. Age Related Macular Degeneration) jest chorobą, która dotyczy obszaru na dnie oka zwanego plamką. Plamka odpowiada za widzenie centralne, które potrzebne jest do wykonywania codziennych czynności, jak np. czytanie, rozpoznawanie twarzy czy znaków drogowych.

AMD jest jedną z najczęstszych przyczyn ślepoty osób dorosłych na świecie.

Ujawnia się ok. 50-60 r. ż., a po 70 r. ż. prawie 30% osób jest dotkniętych tą chorobą. Zwykle zmiany dotyczą obu oczu, choć nie muszą pojawiać się jednocześnie i ich zaawansowanie może być różne.

Objawy AMD

Pogorszenie widzenia – zauważalne zwłaszcza przy czytaniu, litery są zamazane i niewyraźne. Zniekształcenia obrazu – tzw. metamorfopsje, powiększenie lub pomniejszenie obrazu, krzywienie linii prostych, mroczek centralny – ciemna plama w centrum pola widzenia, obniżone poczucie kontrastu i widzenia barwnego – oglądane kolory są słabiej wysycone.

Do wykrycia wczesnych objawów AMD oraz samokontroli wykorzystywany jest tzw. test AMSLERA – kwadrat o boku 10 cm z krateczkami. Badanie przeprowadza się regularnie dla każdego oka osobno, w okularach do bliży. Zauważalne są zniekształcenia linii, ciemna plama w centrum. Test Amslera pozwala w warunkach domowych wykryć chorobę i śledzić jej postęp.

Test AMSLERA można pobrać TU. Warto pamiętać by wykonać go regularnie, co 6 miesięcy.

Formy AMD:

Wyróżniamy dwie postacie zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem: suchą oraz wysiękową.

Suche AMD

Postać sucha (zanikowa) to 90% przypadków. Jest łagodniejszym typem AMD i cechuje się powolnym postępem choroby. Pogorszenie ostrości wzroku następuje stopniowo, w ciągu miesięcy lub lat. Zmiany zachodzące w plamce w tej postaci mają charakter przede wszystkim zanikowy.

Obumierają komórki odpowiedzialne za prawidłowe odbieranie wrażeń wzrokowych (fotoreceptory) oraz funkcjonowanie siatkówki (komórki nabłonka barwnikowego i choriokapilary). Stopniowo dochodzi do utraty widzenia centralnego.

W początkowym stadium choroby na dnie oka pojawiają się tzw. druzy – drobne złogi. W stadium zaawansowanym dochodzi do rozległych zaników siatkówkowo-naczyniówkowych (tzw. zanik geograficzny – GA).

 

 

Wysiękowe AMD

Postać wysiękowa (mokra, neowaskularna) to ok. 10% przypadków. Ma zwykle ciężki przebieg, a znaczna utrata widzenia może nastąpić nawet w ciągu kilku dni.

Jej istotą jest powstawanie nieprawidłowych naczyń w okolicy plamki, które tworzą tzw. błonę podsiatkówkową (neowaskularną). Na dnie pojawiają się przesięki i krwotoki. W końcowym stadium może dojść do powstania blizny i trwałego uszkodzenia siatkówki.

Osoby cierpiące na AMD w obu oczach mogą doświadczać dwóch zupełnie różnych szybkości postępu choroby. W jednym oku choroba może mieć postać suchą i postępować bardzo powoli, podczas gdy w drugim widzenie może przejść od dość wyraźnego do całkowicie zniekształconego, a następnie do dużej, ciemnej plamy w centrum, w ciągu zaledwie kilku tygodni. Co ciekawe, zaawansowana sucha postać AMD i postać wysiękowa AMD mogą występować w tym samym oku i w tym samym czasie.

Zapraszamy do obejrzenia krótkiego filmiku, który ułatwi nam zrozumienie, na czym polega postać wysiękowa zwyrodnienia plamki związane z wiekiem (AMD), jak się rozwija ta choroba i na czym polega jej leczenie.

Diagnostyka stanu siatkówki

Aby dokładnie ocenić stan siatkówki, konieczne jest rozszerzenie źrenicy. Wiąże się to z trwającym 2-3 godziny pogorszeniem ostrości wzroku i ograniczeniem możliwości prowadzenia pojazdów.

Optyczna kocherentna tomografia (OCT)

Spektralna Optyczna Koherentna Tomografia (SOCT) – sposób diagnostyki plamki, pozwalający na wykrycie nawet niewielkich zmian, które nie są jeszcze widoczne w angiografii fluoresceinowej. W całkowicie nieinwazyjnym, bezbolesnym badaniu wykorzystywana jest metoda spektralnej tomografii optycznej.

OCT jest jedną z metod diagnostycznych, wykorzystujących skaning optyczny. Analiza współczynnika odbicia światła od poszczególnych warstw siatkówki daje możliwość bardzo wczesnego wykrycia błony podsiatkówkowej i monitorowania leczenia. Badanie SOCT nie wiąże się z podawaniem jakichkolwiek leków i ryzykiem wystąpienia reakcji niepożądanych.

 Angio-OCT jest jedną z najnowocześniejszych metod wczesnego wykrywania wysiękowej postaci AMD i przewidywania skuteczności leczenia anty-VEGF.

Wykonywane badanie angio-OCT jest badaniem nieinwazyjnym, bezbolesnym, bazującym na tym samym co zwykłe SOCT systemie działania, ale wzbogaconym o możliwość wizualizacji wewnętrznych warstw anatomicznych siatkówki, system usuwania artefaktów w obrazie 3D OCT oraz system korzystający z najbardziej zaawansowanych technologii komputerowych, umożliwiających przetwarzanie danych w czasie kilku sekund.

To krótkie badanie pozwoli na dokładną ocenę budowy siatkówki w sposób szybki i całkowicie bezpieczny, bez użycia żadnych dodatkowych leków czy środków kontrastujących.

Angiografia fluoresceinowa (AF) – badanie polegające na wypełnieniu naczyń krwionośnych fluoryzującym (świecącym) kontrastem pozwalającym na zobrazowanie unaczynienia dna oka. Po dożylnym podaniu pacjentowi fluoresceiny, okulista wykonuje serię zdjęć dna oka. Fluoresceina, widoczna kolejno w naczyniach tętniczych, żylnych i włosowatych siatkówki, uwidocznia wszystkie uszkodzenia oraz nowo powstałe naczynia pochodzące z siatkówki i naczyniówki.

Maksymalny czas badania wynosi 1-2 godziny.

W przypadku angiografii fluoresceinowej zakładane jest wkłucie do żyły podłokciowej. Po podaniu fluoresceiny mogą pojawić się przejściowe nudności, a u osób uczulonych na jodowe preparaty kontrastujące można spodziewać się wystąpienia poważniejszych reakcji alergicznych. Po badaniu skóra przejściowo zabarwia się na kolor żółty.

Leczenie plamki iniekcjami doszklistowymi

Iniekcje doszklistkowe leków hamujących rozrost naczyń są najnowszą i najskuteczniejszą metodą leczenia wysiękowej postaci zwyrodnienia plamki żółtej związanej z wiekiem (AMD) oraz innych chorób plamki, w których dochodzi do powstania nieprawidłowych naczyń krwionośnych.

Pierwszym zarejestrowanym lekiem tego typu jest pegaptanib, drugim ranibizumab, trzecim aflibercept, czwartym brolucizumab, a piątym farycymab.

Wszystkie działają na podobnej zasadzie poprzez blokowanie substancji stymulujących wzrost śródbłonka naczyń.

Badania potwierdzają, że podawanie preparatu na bazie substancji czynnej ranibizumab co 4 tygodnie, u znacznej części pacjentów powoduje poprawę widzenia we wszystkich rodzajach neowaskularyzacji podsiatkówkowej w AMD.

Leczenie preparatem blokującym działanie receptorów VEGF

Preparat na bazie substancji czynnej aflibercept podaje się w zastrzykach do wnętrza oka początkowo co 4 tygodnie, a po pierwszych trzech miesiącach co 8 tygodni. W drugim roku leczenia możliwe jest zmniejszenie częstości podawania leku do jednej iniekcji na kwartał. Takie stosowanie preparatu pozwala na zachowanie widzenia u ponad 90% pacjentów, a u 30% dochodzi do znacznej poprawy ostrości wzroku. W porównaniu z poprzednimi stosowanymi w leczeniu AMD preparatami, zaletą preparatu na bazie substancji czynnej aflibercept jest możliwość rzadszych iniekcji do wnętrza oka (co 8 tygodni), przy utrzymaniu podobnej skuteczności.

Leczenie wysiękowej postaci AMD molekułą anty-VEGF

W Klinice Okulistycznej OFTALMIKA także stosujemy w leczeniu wysiękowej postaci AMD preparat na bazie subtancji czynnej brolucizumab. Zaletą tego preparatu jest to, że już od pierwszej dawki zatrzymuje postęp choroby – zmniejsza zmiany neowaskularne, spowalnia wzrost komórek śródbłonka i redukuje przepuszczalność naczyń krwionośnych.

Brolucizumab to cząsteczki, które są podawane do wnętrza ciała szklistego oka w prostym zabiegu ambulatoryjnym. Lek hamuje aktywację receptorów VEGF, czyli białka, którego nadmiar powoduje wzrost naczyń krwionośnych.

Ograniczając płyn w siatkówce, poprawia widzenie i pomaga w zachowaniu wzroku jak najdłużej.

Preparat na bazie substancji czynnej brolucizumab zapewnia utrzymanie prawidłowych parametrów anatomicznych siatkówki przy mniejszej liczbie iniekcji leku. Zaletą molekuły anty-VEGF jest to, że umożliwia wprowadzenie nowego sposobu dawkowania.

Pierwsze 3 dawki leku, które są częścią pierwszego etapu nasycania, podawane są w miesięcznych odstępach. Następnie preparat podawany jest już tylko raz na 3 miesiące, co przekłada się na większy komfort i bezpieczeństwo pacjentów.

Farycymab – zaawansowana terapia w leczeniu nAMD i DME

 

Farycymab to najnowocześniejsza dostępna na świecie terapia neurowaskularnej postaci AMD (nAMD) oraz cukrzycowego obrzęku plamki (DME).
Innowacyjność preparatu na bazie substancji czynnej farycymab polega na tym, że skutecznie hamuje dwa szlaki – VEGF i ANG-2. Dzięki temu ogranicza przeciek naczyń krwionośnych oraz zapobiega powstawaniu patologicznych zmian. Dodatkowo blokowanie szlaku ANG-2 zwiększa stabilność naczyniową, co przyczynia się do skuteczniejszego leczenia oraz zachowania, a nawet poprawy wzroku pacjenta.

Stabilności naczyń krwionośnych i wydłużony odstęp między iniekacjami

Lek podawany jest w postaci iniekcji do ciała szklistego co miesiąc w przypadku 4 pierwszych dawek. Następnie, w zależności od oceny postępu choroby, odstępy między iniekcjami można wydłużyć do 2, 3 lub nawet do 4 miesięcy.

Dzięki wzmocnieniu stabilności naczyń krwionośnych preparat umożliwia większą kontrolę nad chorobą i wydłuża odstępy między iniekcjami nawet do 16 tygodni u ponad 60% pacjentów. Pacjenci uzyskują większą niezależność i osiągają lepsze efekty leczenia. To większy komfort dla pacjentów i ich opiekunów.

Przygotowanie pacjenta do iniekcji doszklistowej

Preparaty stosowane w leczeniu AMD i innych chorób siatkowki podawane są w zastrzykach do wnętrza oka w warunkach sali operacyjnej.

Przez trzy dni poprzedzające podanie leku pacjenci powinni stosować krople antybiotykowe (4 x dziennie) do obu oczu. Tuż przed iniekcją do oka wpuszczane są krople rozszerzające źrenicę oraz krople znieczulające. Podanie leku trwa około 5 minut. Pacjent wraca do domu z opatrunkiem na oku po zastrzyku, z zaleceniem pozostawienia opatrunku ocznego do dnia następnego i podawania kropli antybiotykowych do oka 4 x dziennie, przez cztery kolejne dni po zabiegu.

Suplementy diety w AMD

Profilaktyka witaminowa opóźnia rozwój choroby w przypadku regularnego stosowania.

Luteina i zeaksantyna

Luteina i zeaksantyna to jedyne substancje antyoksydacyjne wykryte w plamce oka ludzkiego. Budują one barwnik żółty siatkówki – stąd nazwa plamka żółta. Mają one bardzo silne właściwości antyoksydacyjne; są to filtry światła niebieskiego.

Witaminy

  • Witamina C – silny antyoksydant w środowisku wodnym, biorący udział w odbudowywaniu witaminy E.
  • Witamina E – bardzo silny antyoksydant w środowisku tłuszczowym, odpowiadający za ochronę wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (WNKT) błon komórkowych fotoreceptorów.
  • Witamina A – jej obecność w suplementach diety jest dość kontrowersyjna; aktualnie nieobecna w podstawowej suplementacji. W nadmiarze może być szkodliwa, ponieważ stanowi element budulcowy dla lipofuscyny, tworzącej druzy. Beta-karoten (prowitamina A) nie powinien być stosowany przez nałogowych palaczy tytoniu.

Minerały

  • Cynk – koenzym enzymu dysmutazy ponadtlenkowej (enzym antyoksydacyjny).
  • Selen – odgrywa istotną rolę w procesach metabolicznych komórek, ale jego nadmierna suplementacja może być niebezpieczna, ponieważ pierwiastek ten w nadmiarze wykazuje działanie prooksydacyjne, zamiast zamierzonego antyoksydacyjnego.
  • Miedź – niezbędny składnik wielu układów enzymatycznych biorących udział w procesach antyoksydacyjnych. Rola tego minerału nie jest do końca poznana.
  • Mangan – jego rola nie jest jeszcze dokładnie poznana.

 

DHA – kwas dokozaheksaenowy pełniący rolę budulcową. Ponad 50% wolnych WNKT obecnych w błonach komórkowych czopków i pręcików stanowi właśnie DHA. Posiada właściwości ochronne – zmniejsza obszar uszkodzenia siatkówki w przebiegu niedokrwienia i niedotlenienia, stanowi ochronę antyoksydacyjną, przyspiesza eliminację resztek lipidowych z nabłonka barwnikowego siatkówki, a tym samym zmniejsza ilość odkładanej lipofuscyny.

EPA – kwas eikozapentaenowy poprawia funkcje śródbłonka naczyń oraz ma działanie przeciwzapalne w obrębie śródbłonka naczyń. Posiada właściwości hamujące rozpoczęcie angiogenezy.

Resweratrol – ostatnie doniesienia sugerują korzystny wpływ na hamowanie rozwoju wysiękowego AMD.

Właściwa dieta czy suplementacja?

Wiele różnych badań wykazuje, że zarówno witaminy, jak i inne antyoksydanty (w tym kwasy omega-3) są lepiej przyswajalne z pożywienia (zielone warzywa, marchew, jaja, ryby morskie) niż podawane w formie suplementu. Wynika to z tego, że większość z nich wymaga aktywnego transportu z przewodu pokarmowego, który dotyczy tylko związków zawartych w pożywieniu.

Im człowiek starszy, tym słabsze jest wchłanianie w jelitach. W wieku 75 lat tylko 20-30% antyoksydantów w suplementach i 50-60% antyoksydantów zawartych w pożywieniu wchłania się ze zdrowego przewodu pokarmowego. U chorujących na nieżyty żołądka i jelit procent ten może być kilkakrotnie niższy. Nadmierna suplementacja natomiast ma niekorzystny wpływ na pracę wątroby i trzustki.

W zdrowych oczach suplementacja niestety nie zapobiega powstaniu AMD.

Pomoce optyczne dla osób słabowidzących

Utrata wzroku w przebiegu AMD powoduje trudności w wykonywaniu podstawowych czynności życiowych, upośledzenie funkcjonowania w środowisku, uczucie smutku, izolacji, utraty niezależności i w końcu samorezygnacji.

 

Istnieją następujące metody rehabilitacji w AMD:

  • pomoce optyczne (do dali i bliży),
  • pomoce nieoptyczne – powiększalniki telewizyjne, systemy komputerowe, książki na taśmach,
  • pomoce w poruszaniu się i orientacji,
  •  terapie zajęciowe.

Rozróżniamy następujące pomoce optyczne do dali:

  • monokulary do widzenia jednoocznego,
  • lornetki do widzenia obuocznego,
  • okulary lornetkowe do widzenia jedno – lub obuocznego.

 

Potrzebujesz informacji?
Masz pytania? Zadzwoń +48 570 555 655